U kent de beelden wel; uit de media en anders wellicht uit uw vakantieplakboek. In vol ornaat staan ze op de foto, als het even kan uiteraard bij de Klaagmuur. Grote hoed (of nog fotogenieker: een pompeuze bontmuts), zwarte jas, stevige baard en dito pijpenkrullen. Over wie ik het heb? Joden natuurlijk! Maar is dat eigenlijk wel zo? Geven deze mediabeelden wel het correcte beeld van dé Jood? En zijn de plaatjes in uw plakboek wel representatief voor het Joodse volk? Het antwoord op die vraag is een ondubbelzinnig nee. Een kennis hier in Jeruzalem maakte een treffende vergelijking – toen ze mij op de vingers tikte vanwege eenzijdige filmbeelden: ‘Een Staphorster in klederdracht is toch ook niet representatief voor alle Nederlanders?’

Dat de bevolking van Israël bepaald niet homogeen is, bleek ook de afgelopen periode. Wekenlang was Jeruzalem in de ban van burgemeestersverkiezingen. De eerste ronde, waarin vier kandidaten streden om de overwinning, bood geen uitkomst, behalve dan een vrije dag. Twee kandidaten gingen door naar de volgende ronde. Hun namen? Moshe Lion en Ofer Berkovitch. Of op z’n Israëlisch: Moshe en Ofer. De eerstgenoemde zal rond de zestig jaar oud zijn. Olijke ogen, keurige stropdas en ietwat een buikje. Zijn tegenstrever, Ofer, is van een geheel ander kaliber. Jong (35 jaar), lang en altijd de bovenste knoopjes van zijn overhemd los.  Nu is het uiterlijk hier in Israël veel minder belangrijk dan in Nederland (gelukkig!). Toch verraadt het ook iets van de theologische kleur van beide kandidaten – en dáár gaat het hier in Jeruzalem wel om! De jonge Berkovitch heeft een min of meer seculiere achtergrond. Hij presenteert zich als een moderne denker die Jeruzalem economisch een stevige boost wil geven. Verder wil hij de stad, als het even mogelijk is, bevrijden van het dominante (ultra)orthodoxe juk. Voor Moshe Lion zijn dergelijke stellingnames niet weggelegd. Hij is de man van compromissen. Een staatsman met veel ervaring. Op z’n Nederlands: een ‘theedrinker’ die de boel in Jeruzalem bij elkaar wil houden.

De grote vraag is: wie krijgt de steun van de grote ultraorthodoxe gemeenschap in Jeruzalem? Hun favoriete kandidaat sneuvelde namelijk tijdens de eerste ronde; een gevolg van interne verdeeldheid. De liberale Berkovitch maakte op voorhand geen enkele kans bij zijn streng-religieuze stadsgenoten. Leon -af en toe leidt hij diensten in een synagoge- slaagde er wel in de steun van een deel van de ultraorthodoxe Joden te vergaren. De deal die hij sloot met een van de strengreligieuze partijen betekende echter wel dat een andere invloedrijke ultraorthodoxe beweging haar achterban een dag voor de verkiezingen opriep om de stemming te boycotten. Tussen beide ultraorthodoxe groepen botert het niet.

De interne verdeeldheid aan religieuze zijde bood kansen voor de seculiere Ofer. Het onmogelijke leek dichterbij dan ooit: een seculiere burgemeester voor Jeruzalem. Zijn achterban stelde alles in het werk om gelijkgezinden aan te sporen hun stem uit te brengen. De stad werd ontsierd door banners (die in sommige wijken meteen werden verwijderd door aanhangers van Moshe). Door de straten reden geluidswagens en zelfs via de WhatsApp-groepen van school werden ouders opgeroepen om toch vooral te gaan stemmen. In de klas van onze dochter was het anders. Haar streng-religieuze juf snoerde de grotendeels pro-Ofer leerlingen uit de klas de mond…

Tijdens het stemmentellen was de spanning om te snijden. Berkovitch stond vooralsnog met maar liefst 10 procent voor. De inzet van zijn achterban leek succesvol; er gebeurden onwaarschijnlijke dingen. Zo was de opkomst bij de verkiezingen in de overwegend seculiere wijk Baka hoger dan in het ultraorthodoxe Mea Shearim. Toch kwam daar toch het kantelpunt. Uiteindelijk was het Moshe Lion die de overwinning opeiste met 51 tegen 48 procent van de stemmen.
En Ofer Berkovitch? Tot dusver erkent hij zijn verlies niet. Er zouden onregelmatigheden zijn gesignaleerd en ook duizenden stemmen die per post zijn uitgebracht moeten nog worden geteld. Hoe dan ook, de democratie was hier in Jeruzalem deze week springlevend. En, zo werd duidelijker dan ooit, de ene Jood is de andere niet. Dat geldt overigens ook voor de inwoners van Staphorst…